W świetle Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady z 19 maja 2010 r. budowa domu energooszczędnego, a zwłaszcza domu pasywnego, do 2020 r. stanie się standardem we wszystkich państwach UE. Jeśli decydujesz się na ten rodzaj nieruchomości, sprawdź, co wyróżnia dom pasywny oraz jakich kryteriów należy przestrzegać podczas jego projektowania i budowy.
Mianem domu pasywnego określa się budynek charakteryzujący się bardzo niskim zapotrzebowaniem na energię do ogrzewania – maksymalnie 15 kWh/m2 na rok, co odpowiada ok. 1,5 l oleju opałowego lub 1,5 m3 gazu ziemnego na m2 w skali roku. Według dr. Wolfganga Feista, głównego twórcy tej koncepcji budownictwa, komfort cieplny jest wynikiem wykorzystania pasywnych źródeł ciepła: promieniowania słonecznego, urządzeń elektrycznych i energii generowanej przez samych mieszkańców, a także znaczącej redukcji strat ciepła, które w tradycyjnych domach powstają za sprawą wentylacji i przenikania ciepłego powietrza przez ściany.
Domy pasywne a zużycie energii
Bardzo niskie zużycie energii w budynkach pasywnych to efekt kilku czynników:
- wtórnego pozyskiwania ciepła z powietrza wentylacyjnego,
- wysokiej izolacyjności wszelkich przegród zewnętrznych, m.in. okien i drzwi,
- usunięcia mostków termicznych,
- wykorzystania pasywnych źródeł ciepła, np. sprzętu AGD.
Według danych Instytutu Budownictwa Pasywnego w Darmstadt z 2017 r. w Polsce istniało około 20 certyfikowanych budynków pasywnych. W porównaniu z Niemcami (2230), Austrią (847) czy Wielką Brytanią (137) nasz kraj wypada więc w statystykach niezbyt korzystnie. Warto jednak pamiętać, że w wymienionych państwach łatwiej poradzono sobie z aspektem finansowym. Koszty budowy tego typu domów są tam wyższe o zaledwie kilka procent od kosztów budowy budynków tradycyjnych, natomiast w Polsce mogą być wyższe aż o 20%.
Dom pasywny – czy się opłaca?
Chociaż osoby, które zdecydują się na budowę domu pasywnego, powinny liczyć się z dużym wydatkiem, w perspektywie czasu mogą jednak spodziewać się sporych oszczędności. Zdaniem ekspertów z Polskiego Instytutu Budownictwa Pasywnego i Energii Odnawialnej (PIBPiEO) ten rodzaj budownictwa okazuje się najtańszym rozwiązaniem, jeśli koszty spłaty inwestycji, koszty eksploatacyjne i utrzymania budynku zostaną uwzględnione jako jedno obciążenie miesięczne. Doskonale obrazuje to przykładowe oszacowanie, według którego ogrzewanie domu pasywnego (o powierzchni mieszkalnej 150 m2) wynosi jedynie 400 zł w skali całego roku.
Ponadto budynki powstałe według koncepcji Feista to uniwersalne rozwiązanie na cztery pory roku, niewymagające oddzielnego systemu ogrzewania czy chłodzenia (klimatyzacji). Do utrzymania odpowiedniej temperatury w domu pasywnym nie jest bowiem konieczne zastosowanie tradycyjnej instalacji grzewczej. Wystarczy jedynie podgrzanie powietrza nawiewnego za pomocą wentylacji mechanicznej.
Ciepło to może pochodzić także np. z systemów podgrzewania c.w.u., pompy ciepła lub kolektorów słonecznych. Kluczową kwestią dla domów pasywnych jest zastosowanie wentylacji mechanicznej nawiewno-wywiewnej z odzyskiem ciepła zamiast wentylacji grawitacyjnej, gdyż tylko takie działanie prowadzi do redukcji strat energii oraz stałej wymiany powietrza w budynku.
Projekt domu pasywnego – o czym warto pamiętać?
Budowa domu pasywnego wymaga od wszystkich wykonawców szerokiej wiedzy, rzetelności i konsekwencji. Podstawę takiego przedsięwzięcia stanowi właściwie wykonany i zoptymalizowany projekt domu. Aby zachować odpowiedni bilans energetyczny budynku, architekt powinien uwzględnić wiele parametrów, w tym:
- zwartą bryłę budynku (stosunek kubatury do powierzchni przegród zewnętrznych ma zapewniać minimalne straty ciepła),
- usytuowanie okien głównie na elewacji południowej,
- niewielkie przeszklenie ścian od strony północnej (zlokalizowanie w tym miejscu nieogrzewanych i termicznie oddzielnych pomieszczeń, np. garażu),
- zlokalizowanie wnętrz o największym zapotrzebowaniu energetycznym w centralnej części układu pomieszczeń oraz wnętrz niewymagających wysokich temperatur od strony północnej,
- rozmieszczenie zieleni wokół domu: drzewa liściaste od strony południowej (latem chronią budynek przed nagrzewaniem, natomiast zimą tracą liście i przepuszczają promienie słoneczne) oraz drzewa iglaste od strony północnej (chronią budynek przed zimnym wiatrem).
Dom pasywny – jak budować?
Po uwzględnieniu wszystkich wymienionych aspektów w projekcie domu należy zapoznać się także z ogólnymi zasadami budowy podstawowych elementów konstrukcji. Dom pasywny powinien być usadowiony na płycie fundamentowej, która jest ocieplona warstwą klasycznej izolacji cieplnej o grubości 25–30 cm i połączona z izolacją ścian fundamentowych o grubości około 30 cm.
W przypadku ścian zewnętrznych Instytut Budownictwa Pasywnego zaleca uzyskanie dużej bezwładności cieplnej, przy założeniu, że współczynnik przenikania ciepła nie może przekroczyć wartości 0,15 W/(m2•K). W tym celu można zastosować technologię BSO (bezspoinowy system ocieplania) obejmującą przymocowanie do ściany 3-warstwowego systemu składającego się z:
- materiału izolacyjnego,
- warstwy wzmacniającej,
- warstwy zewnętrznej.
Kolejnym bardzo ważnym elementem jest dobrze zaizolowany dach lub stropodach. Szacuje się, że w tradycyjnych domach to właśnie ten element konstrukcyjny generuje aż ¼ strat ciepła. Konieczne jest więc zastosowanie klasycznej izolacji cieplnej, np. za pomocą wełny mineralnej, której grubość będzie wynosić minimum 40 cm. Należy również eliminować powstawanie mostków cieplnych, które znacznie podnoszą koszty ogrzewania domu.
Każdy dom pasywny powinien zostać wyposażony w okna i drzwi o wysokiej szczelności i izolacyjności cieplnej. Warto sięgać wyłącznie po produkty posiadające odpowiedni certyfikat pasywności – np. okna trójszybowe, w których przestrzenie między warstwami są wypełnione gazem szlachetnym.
Budowa domu pasywnego to pozornie duża inwestycja. Prowadzi ona bowiem do znacznej redukcji kosztów ogrzewania oraz może się przyczynić do poprawy stanu powietrza. Ponadto przez cały rok w budynkach panuje dogodny dla domowników mikroklimat oraz odpowiednia izolacja przed hałasem z zewnątrz.
